Safra taşları, tedavi açısından bulundukları yerlere göre safra kesesi ve safra kanallarındaki taşlar olmak üzere iki bölümde incelenir. Safra kanallarındaki taşlar ameliyat ihtiyacı olmadan “Endoskopik” yöntemle tedavi edilebilirken, kesedeki taşlar için kapalı ya da açık cerrahi yöntemle ameliyat gereklidir. Bu durum anatomik yapı ile ilgilidir. Safra taşları ilaçla eritilerek ya da böbrek taşları gibi dışarıdan verilen şok dalgalarla kırılarak tedavi edilemez. Kanaldaki taşlar “Endoskopi” cihazı ile ağızdan girilerek yemek borusu, mide ve oniki parmak barsağından ana safra kanalına ulaşılır ve buradan taşlar alınabilir. Ancak safra kesesinin kanalı çok ince olduğundan keseye girilmesi mümkün değildir. Bu nedenle safra kesesi taşlarının ameliyat dışında bir tedavi seçeneği yoktur. Şimdi konuyu ayrıntılarıyla inceleyelim.
Safra Kesesi Nedir?
Safra kesesi vücudun sağında karaciğerin altına yapışık olarak safra yolları üzerinde yer alır. Büyüklüğü 8 e 4 santimetre olan içi boş bir kesedir, çok ince bir kanalla ana safra yollarına açılır. İşlevi; karaciğerde üretilen, sindirime yardımcı enzimlerin ihtiyaç duyuluncaya kadar depo edilmesi ve ihtiyaç duyulduğunda oniki parmak bağırsağına (duodenum) salgılayarak sindirime yardımcı olmasıdır.
Safra Taşları Neden Olur?
Safra maddesi içinde kolesterol bulunur, bu sıvı içeriği yoğun olduğunda çökmeye veya gruplaşarak katılaşmaya yatkın bir maddedir. Bunun yanı sıra bazı durumlarda safra salgısı içinde iltihaba sebep olan patojenler bulunabilmektedir. Bu iki durumda da safra içinde zamanla çökme ve dolayısıyla taş oluşumu gerçekleşir. Bu taşlar kesenin içinde olabilecekleri gibi kanallarda da oluşabilir ve daha ciddi semptomlar ve yan etkilere neden olabilirler. Safra yollarındaki taşlar kanalı tıkayarak sarılık ve karaciğer harabiyeti gibi komplikasyonlara neden olabileceklerinden ihmal edilmeden tedavi edilmelidir.
Safra Taşlarının Belirtileri Nelerdir?
1-Karın bölgesinin sağ üst kısmında sırta vuran ağrı
2-Ağrı ile başlayan mide bulantısı
3-Kusma
4-Sarılık
5-Titreme ile yükselen ateş
Safra Taşları Nasıl Teşhis Edilir?
Safra kesesi şüphesi ile hastaneye başvuran hastalar için uzman doktor muayenesi sonrası en güvenilir ve hızlı tanı metodu ultrasonografidir. Bu yöntem ultrason adı verilen bir cihazla ses dalgaları kullanılarak vücudun dışından çok kısa bir sürede safra kesesi ve safra yolları görüntülenerek yapılır. Sebebi ise içerideki taşlar tespit edilerek en iyi tedavi yöntemine karar verilmesine olanak sağlamaktadır.
Safra Kesesi Ameliyatının Sebepleri Nelerdir?
Sıklık sırasına göre;
1-Safra kesesi taşları
2- Safra kesesi polipleri
3-Safra kanalları ve kesede görülen kanserler
4-Tedavi edilemeyen ve ciddi şikayetlere sebep olan safra kesesi işlev bozuklukları.
Kapalı Safra Kesesi Ameliyatı
Bu ameliyatlarda batın içine girmek için açık ameliyatlarda olduğu gibi karın duvarı boydan boya kesilmez, 2 adet 1 santimetre 2 adet yarım santimetre olmak üzere 4 adet delik açılarak kamera ve gerekli aletlerle bu deliklerden karın içine girilir. Batın karbondioksit ile şişirilerek çalışma sahası oluşturulur ve ameliyat bu deliklerden gerçekleştirilir. Karın duvarında 1 ve yarım santimetrelik küçük yaralar olduğundan, ameliyat sonrası ağrı açık ameliyata göre çok daha az olur, iyileşme süresi de aynı şekilde açık ameliyata göre çok kısadır. Hastalar sıklıkla ertesi gün taburcu edilir. Ameliyatta taşlarla birlikte safra kesesi de alınır, çünkü kese içindeki taşlar sebep oldukları kronik iltihap nedeniyle safra kesesi duvarının kalınlaşıp bozulmasına neden olur. Bu durumda kese işlevini tamamen kaybeder ve alınmaması halinde sebep olduğu şikayetler aynen devam eder.
Safra Yolu Taşlarının Endoskopi Yöntemiyle Alınması
Hasta uyutulduktan sonra bu iş için özel üretilmiş gastroskop ile ağızdan girilip yemek borusu ve mide geçilip oniki parmak barsağına ulaşılır. Ana safra kanalı buraya açılmaktadır. Açıldığı yerden kanala girilir ve kanal radyoaktif madde verilerek skopi ile görüntülenir ve içindeki taşlar basket yardımıyla alınır. Kanal ağzı genişletilerek başka oluşabilecek küçük taşların takılmadan düşmesi sağlanır. İşlem tamamlandıktan sonra hasta bir süre müşahade edildikten sonra evine gönderilir.
Endoskopik Tedavi ile Laparoskopik Cerrahi Arasındaki Fark Nedir?
Endoskopik tedavide vücudun doğal açıklığından örneğin ağızdan girilip işlem gerçekleştirilir, Laparoskopik cerrahide ise karın duvarında doğal olarak var olmayan deliklerin açılarak cerrahi müdahale uygulanır, yani hastaya küçük de olsa cerrahi kesi uygulanmakta daha önce var olmayan bir yol ile girişim yapılmaktadır.
Özet olarak ana safra kanallarındaki taşlar ameliyatsız tedavi edilebilir, ancak kese içindeki taşlar için laparoskopik ya da açık cerrahi ameliyat ihtiyacı vardır.
Diğer yazıları okumak için buraya tıklayabilirsiniz.
